The Centaurian Gate of Knowledge!: May 2010

Friday 28 May 2010

Saturday 15 May 2010

Επιχειρηματικό περιβάλλον και Στρατηγική των επιχειρήσεων...η επανάληψη μήτηρ μαθήσεως!

Για έναν οργανισμό (ή εταιρεία), ο πρώτος, θεμελιώδης και καθοριστικός παράγοντας για την κερδοφορία της είναι, η ελκυστικότητα του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται. Ο απώτερος σκοπός της ανταγωνιστικής στρατηγικής μιας εταιρείας είναι, να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς και να τροποιήσει τους κανόνες του παιχνιδιου προς όφελος της (Porter, 1985).

Η ανάλυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπου μια εταιρεία δραστηριοποιείται, προϋποθέτει ότι, η αγορά έχει προκαθοριστεί και η εταιρεία έχει σαφή παρουσία σε αυτήν.

Η αναγνώριση της αγοράς που επιλέγεται για ανάλυση, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προαπαιτούμενα για τον καθορισμό και της τελικής στρατηγικής. Για παράδειγμα, δικαιολογείται η παρουσία μιας εταιρείας με ένα μόνο προϊόν σε ένα τμήμα της αγοράς, να αποτελεί και την βάση διαμόρφωσης της συνολικής στρατηγικής της; Μήπως είναι απαραίτητη η συνολική εκτίμηση των δυνατοτήτων των προϊόντων, των δυνάμενων αγορών που θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν (πραγματοποιηθούν πωλήσεις), και μιας τελικής εκτίμησης και πρόβλεψης της κερδοφορίας και δυνατοτήτων για την αγορά που επιλέγεται κάθε φορά; (Grant, 1997).

Αναλύοντας το επιχειρηματικό περιβάλλον, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί η κερδοφορία, μακροπρόθεσμα (εάν υπάρχει ή δεν υπάρχει), αλλά ίσως πιο σημαντικό από όλα, η θέση της εταιρείας στην εν λόγω αγορά. Η ανάλυση, επιτρέπει επιπρόσθετα και την ανάδειξη της στρατηγικής εκ των προτέρων, μια και διερευνώνται οι δυνατότητες και το μέλλον των προς διερεύνηση αγορών. Σχετικά με το ανταγωνιστικό περιβάλλον, τα πιο σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι (Higgins and Vincze, 1993):

Ποιοί είναι οι ανταγωνιστές σήμερα και ποιοί θα είναι στο μέλλον;

Ποιές οι στρατηγικές των κυριοτέρων ανταγωνιστών και οι αντικειμενικοί στόχοι;

Πόσο σημαντική είναι η συγκεκριμένη αγορά για εκείνους;

Ποιά τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα των ανταγωνιστών;

Ποιές οι αδυναμίες τους, που τους καθιστούν "ευάλωτους παίκτες";

Ποιές οι πιθανές αλλαγές στην τακτική τους στο μέλλον;

Ποιά η επίδραση των παραπάνω, συνολικά στην αγορά και σε κάθε έναν ανταγωνιστή ξεχωριστα;

Στο επίπεδο των οικονομικών χαρακτηριστικών της αγοράς, υπάρχουν ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν, τόσο στο παρόν επίπεδο της ανάλυσης, όσο και στην συνέχεια, σε εταιρικό επίπεδο. Ενδεικτικά ερωτήματα αποτελούν τα κάτωθι (Thompson and Strickland, 1999):

Μέγεθος της αγοράς.

Ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς.

Ο αριθμός ανταγωνιστών και η "κυκλικότητα" της αγοράς.

Ο αριθμός των πελατών και το σχετικό τους μέγεθος.

Τα κανάλια διανομής και η πρόσβαση των πελατών σε αυτά.

Η διαφοροποίηση των προϊόντων του ανταγωνισμού.

Δυνατότητα εισόδου (χαμηλά ή υψηλά εμπόδια) στην αγορά.

Η "κυκλικότητα" της αγοράς, τεκμαίρεται από την παρουσία προϊόντων που βρίσκονται σε μια πορεία συγκομιδής κερδών (harvesting period) και αντικατάστασης τους.

Ενδέχεται, να παρουσιαστεί το λεγόμενο "ανταγωνιστικό τράνταγμα" στην αγορά, όπου οι μικρότερες εταιρείες θα αναγκαστούν, με συμπιεσμένες τις κερδοφορίες τους και καθιστώντας μη ελκυστική την επένδυση στους μετόχους, να αποσυρθούν από αυτή, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη ακόμη συγκέντρωση (consolidation) των διατιθέμενων προϊόντων, από λιγότερες επιχειρήσεις (Harrison and John, 1998).

Η τεχνολογική υπεροχή των μεγάλων εταιρείων, τους επιτρέπει να δημιουργούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, με την εισαγωγή καινοτόμων και εξαιρετικά εξειδικευμένων σκευασμάτων. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι, τα προϊόντα τους να αντικαθιστούν προϊόντα ανταγωνιστών, ενώ αν συνδυάζουν και σχετικά ανταγωνιστική τιμή, τότε το φαινόμενο επιταχύνεται. Το γεγονός αυτό από μόνο του, δεν προϋποθέτει ότι, η καινοτομία είναι και το μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που αυτές οι εταιρείες έχουν. Σε συνδυασμό με την ισχυρή γραμμή προϊόντων (products' pipeline) και την επίτευξη διαρκούς τροφοδότησης της αγοράς με καινοτομική δραστηριότητα (innovative activity), τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται τα μυνήματα πρώτοι από τον ανταγωνισμό και να προλαβαίνουν τις εξελίξεις (Kay, 1993). Η προηγούμενη πρόταση, με λίγα λόγια, είναι η επίτευξη του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στην αγορά των αγροχημικών, με αρωγό τις τεράστιες δαπάνες σε έρευνα και ανάπτυξη που διατίθενται.

Είναι πασιφανές ότι, η στρατηγική ανάλυση μπορεί να περιέχει τόσες μεταβλητές όσα και τα διαθέσιμα στοιχεία προς ανάλυση. Από εκεί και πέρα, η εύρεση της θέσης μιας εταιρείας συνολικά στην αγορά, δεν αποτελεί και ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση, μια και όπως διαπιστώνεται στην συνέχεια, η εταιρεία έχει επιλέξει να είναι σε αγορές που τα περιθώρια κέρδους της είναι διψήφια και η ίδια συγκαταλλέγεται ανάμεσα στις τρεις ή τέσσερεις πρώτες εταιρείες.

Παρ' όλα αυτά, ο προηγούμενος ισχυρισμός υπόκειται σε θεωρητικό σφάλμα. Για παράδειγμα, αν κανείς επιχειρήσει να πραγματοποιήσει την στρατηγική ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος της εταιρείας, τότε θα ήταν δυνατή η εύρεση της θέσης της εταιρείας, βάσει ανάλυσης στρατηγικών ομάδων (strategic groups analysis: SGA), όπως προτείνεται από τους Παπαδάκη (1999: σελ. 83-7) και, Flavian και Polo (1999).

Οι αντικειμενικοί στόχοι της παραπάνω ανάλυσης συνοψίζονται στην εκτίμηση του ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών, την ανάλυση SWOT, την αξιολόγηση των εκάστοτε επιλεγόμενων στρατηγικών στο χρόνο, την ελκυστικότητα της κάθε στρατηγικής αλλά και την σύνδεση τους με την εταιρική απόδοση, κάθε μιας εταιρείας της αγοράς ξεχωριστά.

Κλείνοντας την παρούσα σύντομη αναδρομή, στις αρχές της επιχειρησιακής στρατηγικής και διοίκησης, όπως αυτές διδάσκονται σε όλα τα κλασσικά προγράμματα ΜΒΑ, μπορώ να πω με σιγουριά ότι μετά από 7 χρόνια γραφής του παραπάνω κειμένου, στα πλαίσια της μεταπτυχιακής μου διατριβής, οι βασικοί άξονες και παράγοντες που παίζουν ρόλο στην πρακτική των επιχειρήσεων, παραμένουν οι ίδιοι.

Τελικά, μετά από όλα αυτά, αναρωτιέμαι μερικές φορές: «Μήπως δεν έχουμε ιδέα περί τίνος πρόκειται όταν μιλάμε για business και ακολουθούμε τον κανόνα κάνε το όπως και ο προηγούμενος(!);»

Η Ελλάς, το Δ.Ν.Τ. και η χρεωκοπία...εν έτει 2010!

Ιδού τα στοιχεία
για την Ελληνική οικονομία, με βάσει τις σημερινές παραδοχές και υποθέσεις των εμπειρογνωμόνων του ΔΝΤ (επισυνάπτεται η σχετική ανακοίνωση της 9/5/2010):

Η Ελλάς λαμβάνει δάνεια 30 δις € (περίπου 38 δις $), κατ' εξαίρεση από το ΔΝΤ, ίσα με 3.200 φορές τη συμμετοχή της
(ή αλλιώς ποσόστοση της ως μέλος του ΔΝΤ) σε αυτό (το αναλογούν ποσό είναι 935 εκ. €)
για τα επόμενα 3 χρόνια.
Οι δανειστές μας είναι δύο: η ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και το ΔΝΤ. Ο συνολικός δανεισμός ανέρχεται στα 110 δις € (περίπου 145 δις $)

Η Ελλάς έχει να αντιμετωπίσει 3 κύρια προβλήματα:

Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της δημοσιονικής
σταθερότητας (διατήρηση του κράτους)
Αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας (περικοπές μισθών, διαφάνεια, ανάπτυξη (εξαγωγών κλπ), ανταγωνιστικές τιμές)
Διασφάλιση της σταθερότητας
του
χρηματοπιστωτικού
τομέα (τράπεζες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα)

Η Ελλάς αναμένει (επίσημη) ανεργία κοντά στο 15% (το μέγιστο) για τα επόμενα 5 χρόνια (ίσως και περισσότερο)

Η Ελλάς αναμένει το συνολικό της χρέος (δημοσιονομικό = ομόλογα) να ανέρθει στο 149% του ΑΕΠ για τα επόμενα 5 χρόνια

Η Ελλάς αναμένει ανάπτυξη του (ονομαστικού) ΑΕΠ από το 2012 και έπειτα (+2.1%) και σταθερά ανοδικό τα επόμενα έτη.

Η Ελλάς αναμένει μηδενικό (κοντά στο 1%) σχεδόν επίτοκιο δανεισμού, για τις ανάγκες της, λόγω παρέμβασης του ΔΝΤ + ΕΕ.

Με βάσει τις παραπάνω εκτιμήσεις, από το επίσημο ανακοινωθέν του ΔΝΤ, για πρώτη φορά και με εξαίρεση τις εκθέσεις της ΤτΕ (Τράπεζα της Ελλάδος) που κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας, είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται έγκυρη μελέτη (σε χρόνο ρεκόρ) για την οικονομική κατάσταση της χώρας.

Η σημαντικότερη, όλων, έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ που συνοψίζει όλα τα γεγονότα σχετικά με την Ελληνική οικονομία και το κράτος (παρατήρηση: αποτελεί έγγραφο κοινοποιημένο πάντα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (δια χειρός Διοικητή της ΤτΕ) Πρωθυπουργό, Υπουργό Οικονομίας & Οικονομικών κλπ), έως και σήμερα αποτελουσε «έγγραφο για τα σκουπίδια», από τους Έλληνες τεχνοκράτες των σχετικών Υπουργείων (link της έκθεσης:
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/ekthdkth2009.pdf).

Η Ελληνική οικονομία (και η κυβέρνηση κατ' επέκταση) αναγκάζεται να ακολουθήσει πιστά, τη σχετική συμφωνία του ΔΝΤ που χαρακτηρίζεται από τις υγιείς δυνάμεις της ευρύτερης Ελληνικής οικονομίας, ως ένα σχέδιο προϋπολογισμού (yearly budget plan) όπου κάθε σοβαρή επιχείρηση έχει και εκτελεί πιστά (ευαγγέλιο) εάν σέβεται τον εαυτό της και θέλει να βρίσκεται στην «αγορά» και τα επόμενα χρόνια (στο μέλλον)!

Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ, που βρίσκονται στο στόχαστρο επιλεγμένων άσχετων δημοσιογράφων + πολιτικών, έχουν πρσφέρει στην Ελληνική οικονομία (κράτος) μια περίοδο χάριτος για να αποφευχθεί η «χρεωκοπία» του. Το αν θα χρεωκοπήσει ή όχι το Ελληνικό κράτος (σημείωση: υπάρχει ο σχετικός κίνδυνος σε πολύ μεγάλο βαθμό) δεν εξαρτάται πλέον από το ΔΝΤ + ΕΕ αλλά από την ίδια την οικονομική (αναπτυξιακή) πολιτική που θα ακολουθήσει η Κυβέρνηση άμεσα (όπως λέγεται και στις πωλήσεις: «εχθές»!)

Για να είμαι πιο ακριβής και πρακτικός (και όχι θεωρητικός όπως έχει σχολιάσει ανώτατο στέλεχος των επιχείρησεων, που σέβομαι και ακούω προσεκτικά τις παρατηρήσεις του), θα παραθέσω σύντομα τις συνέπειες μιας λεγόμενης χρεωκοπίας (ή αλλων σκέψεων όπως: βγαίνουμε από το Ευρώ και την Ε.Ε. και λοιπές ασυναρτησίες!).

Για να είμαι ακόμη πιο ξεκάθαρος, θεωρώ ότι η συζήτηση περί χρεωκοπίας (βγαίνουμε από το Ευρώ, Ε.Ε. κλπ), αποτελεί ανεδαφική προσέγγιση, επικίνδυνη πρακτική αλλά και καταστροφική για την Ελληνική οικονομία, κοινωνία για το καθόλα θεωρούμενο συντεταγμένο Ελληνικό κράτος, όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Κοινώς η συζήτηση αυτή είναι «βλακωδέστατη» και επικαλούμενος την ρήση του Διοικητή της ΤτΕ, κ.κ. Προβόπουλου στην εκπομπή «Οι Νέοι Φάκελοι» (Α.Παπαχελάς, ΣΚΑΙ), όσοι κάνουν τέτοιες σκέψεις είναι για το «φρενοκομείο»!!!

Πως χρεωκοπεί ένα κράτος (οδηγός για απλούς πολίτες);

την ημέρα καταβολής μισθών + συντάξεων (τυχαίου μήνα) δεν πιστώνονται οι τραπεζικοί λογαριασμοί των δικαιούχων (υπαλλήλων + μισθωτών [ιδιωτικού+δημόσιου τομέα])

την ημέρα λήξης των κρατικών ομολόγων (και πληρωμής των κατόχων τους) δεν πιστώνονται οι τραπεζικοί λογαριασμοί των δικαιούχων (ιδιώτες, τράπεζες κλπ)

την ημέρα που το Ελληνικό κράτος «βγαίνει» στην (παγκόσμια) αγορά να δανειστεί τα επιτόκια δανεισμού (spread) είναι πάνω (όπως και έγινε!) από 1.000 μονάδες (ή 10%) πάνω από το παρεμβατικό επιτόκιο της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) που είναι περίπου στο 1-3% αναλόγως την οικονομική κατάσταση.

την ημέρα δανεισμού/συναλλαγών των τραπεζών από την διατραπεζική αγορά (παγκόσμια) συμβαίνουν τα εξής:

Τα επιτόκια δανεισμού είναι σε πολύ υψηλά επιπεδα (>5-8% ή 500-800 μονάδες βάσης αντίστοιχα) (επιπροσθέτως) σε σχέση με το επιτόκιο δανεισμού του ίδιου του κράτους (= spread). Με απλά Ελληνικά, γιατί να δανεισθούν οι τράπεζες με καλύτερους όρους από το κράτος; Όχι μόνο δεν θα συμβεί αυτό, αλλά οι αγορές θα βάλουν και «καπέλο» επάνω στο spread.
Οι Ελληνικοί κρατικοί τίτλοι (ομόλογα) που κατέχουν στα χέρια τους έχουν χαρακτηριστεί ως «σκουπίδια» (junk) από την διεθνή αγορά, που σημαίνει ότι ήδη έχει προεξοφληθεί η αποχή των αγοραστών από εκείνα (ή αντίστοιχα η μαζική πώληση τους = με συνέπεια να χάσουν την αξία τους για οποιδήποτε ενδιαφερόμενο αγοραστή/πωλητή).

την ίδια περίοδο «δυσκολίας» δανεισμού του κράτους/τραπεζών, οι καταθέτες αποσύρουν μαζικά (ή πάνω από το 40-50% των συνολικών διαθέσιμων καταθέσεων) τις καταθέσεις τους από τις Ελληνικές τράπεζες με αποτέλεσμα να υπάρχει «αντικειμενική» δυσκολία χορηγήσεων (δάνεια) από τις ίδιες τις τράπεζες προς την ευρύτερη οικονομία. Για αυτό το λόγο ό Υπουργός Οικονομίας εγγυήθηκε τις καταθέσεις έως 100.000 € (και μόνο!) και όχι το σύνολο των καταθέσεων.

την ημέρα που το Ελληνικό κράτος θα ζητήσει την «επαναδιαπραγμάτευση του γενικού χρέους». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι π.χ. αν χρωστάει 1 € θα πληρώσει τμήμα του και όχι ακέραιο το 1 € ή διαφορετικά θα πληρώσει ακέραιο το 1 € αλλά σε μεγαλύτερο χρόνο από αυτό που είχε συμφωνηθεί με τους πιστωτές της (ημερομηνία λήξεως/πληρωμής των κρατικών ομολόγων) Την τελευταία φορά που έγινε αυτό στην παγκόσμια οικονομία, ήταν από την Αργεντινή που το 2001 προχώρησε σε στάση πληρωμών [ταυτόχρονη είσοδο του ΔΝΤ] λόγω εξωτερικού χρέους περίπου 40 δις $ (το Ελληνικό ονομαστικό χρέος είναι περίπου 307 δις € ή περίπου 10 φορές μεγαλύτερο
[σε δολλάρια] από
αυτό που είχε η Αργεντινή το 2001) και με επαναδιαπραγμάτευση του με όρους 0.40 cents ανά δολάριο. Πρακτικά σημαίνε ότι η Αργεντινή ήρθε σε συμφωνία με τους πιστωτές της για πληρωμή 0.40 cents ανά 1 δολάριο που τους χρωστούσε (με ταυτόχρονη συμφωνία πληρωμής στο ακέραιο των συνολικών της οφειλών αλλά σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου). Όπως λέμε και στην αγορά, αφού μας «έριξαν κανόνι» τουλάχιστον να τα παίρνουμε λίγα λίγα και να μην χάσουμε τα λεφτά μας αν δεν τα χάσουμε τελείως! Δεν υπάρχει όμως (σόφρων) πωλητής που να κάνει business ξανά με αυτόν τον πελάτη! Ο νοών νοείτο!

Οι συνέπειες χρεωκοπίας ενός κράτους, όπως καταλαβαίνει ο καθένας από εμάς που δουλεύει στην ελεύθερη αγορά, είναι οδυνηρές για τους πολίτες του αλλά και την γενικότερη πορεία του έθνους.
Η αποφυγή χρεωκοπίας του Έθνους είναι μονόδρομος και ο καθένας από εμάς, από το πόστο του, πρέπει να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να μην φτάσουμε έως εκεί.

Ο δρόμος είναι ανηφορικός αλλά όχι ατέλειωτος. Δεν υπάρχουν περιθώρια για ευχολόγια, παραινέσεις, συμβουλές και διάφορα ευφυολογήματα.

Η σημερινή κατάσταση του Ελληνικού κράτους απαιτεί δραστικές παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, κοινωνίας αλλά και συμπεριφοράς όλων μας. Είμαι πεπεισμένος ότι την λύση θα την δώσουν οι υγιείς δυνάμεις και πάλι. Οι προϋποθέσεις τίθενται από εμάς αλλά και από την ευρύτερη παγκόσμια «κοινωνία» όπου γνωρίζει τι γίνεται σε κάθε γωνιά αυτού του κόσμου. Δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι ό, τι γίνεται στην πατρίδα μας είναι κρυφό. Όπως έλεγαν και οι σοφοί Αρχαίοι Έλληνες «ουδέν κρυπτόν υπό τον Ήλιο».

Όπως και σε κάθε σύγχρονη επιχείρηση, έτσι και στο κράτος, η κεφαλή είναι εκείνη που πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα και να εμπνεύσει τον άνθρωπο ώστε εκείνος να αισθανθεί «μέτοχος» στην προσπάθεια για
ανάπτυξη, ανάκαμψη, επιβίωση και πρόοδο.

Ο χρόνος είναι χρήμα. Το τρίπτυχο της επιτυχίας είναι ένα και μόνο: ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ.

Λέμε στις πωλήσεις, όταν οι business πάνε καλά, τότε δεν πειράζει αν δεν προλάβαμε να κάνουμε όλα τα πράγματα σωστά. Αλλά για να πηγαίνουν οι business καλά πρέπει να υπηρετούμε το κράτος (ή την επιχείρηση μας) σαν να είναι το σπίτι μας, σαν να είναι η οικογένειά μας.